Hoeve Ten Broek

De Armenhoeve

Aan het eind van de Kromstraat, daar waar de verharding eindigt en op zijn best een zandpad verder richting Bakel en Helmond gaat, staat de oudste boerderij van Gemert. Wanneer precies de hoeve is gesticht is onbekend, maar al in 1332 is er sprake van het goed Ten Broek, misschien beter bekend als de Armenhoeve. Maar die naam kreeg het pas later.

Eerste eigenaar van het goed Ten Broek was de Commanderij Gemert van de Duitse Orde. Landcommandeur Iwan van Cortenbach heeft in 1421 het goed in erfpacht gegeven. In 1434 werd Goyart van Werme de nieuwe eigenaar. Deze Van Werme was ook nog leenman van het naastgelegen goed Ten Boer. Bij het overlijden van Van Werme in 1454 bleek bij testament bepaald dat zowel goed Ten Broek als goed Ten Boer aan de kerk van Gemert werd vermaakt. Dat ging niet helemaal om ‘niet’: er was wel een aantal voorwaarden en verplichtingen aan verbonden. Zo was onder meer bepaald dat aan 13 armen van Gemert op elke vrijdag in de vasten “2 vat witte erwten, 3 haringen en zoveel brood als een normaal mens tijdens een maaltijd eten mag” uit te delen. Behalve dat moest op de sterfdag van Goyart aan alle aanwezige armen brood worden uitgedeeld zolang de voorraad strekt (er was 1 mud rogge beschikbaar). Het is om die reden dat in de volksmond al heel snel Hoeve Ten Broek de naam Armenhoeve kreeg. De uitdeling aan de armen, spinning genoemd, bleef voortbestaan tot in de twintigste eeuw. Toen de kerk de hoeve aan een particulier verkocht was het gedaan met de Armenhoef.

De huidige boerderij is een zogenaamde hoekgevelboerderij. De hoekgevel is ontstaan door een aanbouw aan de voorgevel in de lengterichting van het huis. Delen van het gebouw stammen nog uit de middeleeuwen. Heel opvallend is de hoogte van de zogenaamde Herenkamer. In een balk boven de schouw in de kamer, is de volgende tekst aangebracht: “Anno 1619 Ansem Jeghers ende Meriken sijn huysvrou”.

Vroeger was de hoeve omgeven door een gracht, maar die is inmiddels gedempt. In 1985 werd de vrijstaande schuur gesloopt. Het aloude bakhuis is nog wel intact. Het pand is een rijksmonument en is gelegen aan de Kromstraat 37.